W poprzednim artykule pisałem o kończynach dolnych. Kontynuując naszą podróż po ciele, postaram się wyjaśnić zależności związane z kręgosłupem, klatką piersiową i barkami oraz ich relacjami do wcześniej opisywanych kończyn dolnych.
Pozycja wyprostowana
u człowieka jest przejawem otwartości do ludzi i otoczenia, ponieważ wszystko to co delikatne, a nawet wiążące się z naszymi emocjami znajduje się z przodu ciała.
W sytuacjach stresowych dochodzi do odruchowego napięcia przedniej części ciała by chronić delikatne jego części – klatkę piersiową i jamę brzuszną. Nadmierne i długotrwałe sytuacje stresowe mogą przyczynić się do chronicznego napięcia przedniej części ciała i zamknięcia jej przed otoczeniem.
W momencie, gdy przód klatki piersiowej zostaje mocno spięty, tył a więc kręgosłup musi się odpowiednio rozciągnąć. Jeżeli to następuje plecy zaokrąglają się, barki i szyja wysuwają do przodu. Co wtedy czujemy? Czy czujemy ból z przodu ciała, czy może z tyłu? Ból pojawi się tam gdzie tkanki są nadmiernie rozciągane, ponieważ to one będą walczyły o przetrwanie napinając się, by nie doszło do ich uszkodzenia.
Kręgosłup jest swojego rodzaju rusztowaniem pomagającym nam utrzymać postawę pionową, podtrzymuje głowę, usztywnia szkielet i chroni rdzeń kręgowy przed uszkodzeniem. Kręgi poukładane jeden na drugim z licznymi stawami pozwalając nam na ogromną mobilność i jednocześnie stabilność podczas ruchu. Naturalnie ustawiony kręgosłup powinien przypominać wydłużoną literę S, dostosowując się do tego co robimy i do tego co dzieje się z tkankami poniżej i wokół niego.
Na rys 1. przedstawiono zaledwie kilka możliwości zachowywania się ciała przy zmianach ustawienia nóg i miednicy, możemy zobaczyć jak zachowuje się kręgosłup i cała reszta ciała. Obserwując ustawienie ciała możemy ocenić, które mięśnie są napięte i z którymi należy pracować w pierwszej kolejności. Oczywiście jest to tylko widok ciała od boku i nie uwzględnia on tego, że każda ze stron ciała może układać się inaczej. Dlatego ważna jest ocena postawy również z przodu i z tyłu, o czym będzie pisał później.
Rys. 1 Odchylenia punktów orientacyjnych od linii środka ciała.
Patrząc na postawę nie możemy zbagatelizować brzucha i jego kształtu – jak powinien prawidłowo wyglądać i funkcjonować? Dookoła jesteśmy bombardowani informacjami, że płaski, silny i umięśniony brzuch jest tym czego potrzebuje nasz kręgosłup dla lepszej stabilności, czy to jednak prawda? Wystarczy spojrzeć na dzieciaki, które biegają po plaży z delikatnie zaokrąglonymi brzuszkami czy to nie wygląda bardziej naturalnie. Chyba każdy z nas zna kogoś kto jest szczupły i mimo to ma problemy z kręgosłupem, podobnie jak każdy ma wśród swojego otoczenia osoby z dodatkowymi kilogramami za to bez problemów z kręgosłupem, a do tego poruszające się z niezwykłą swobodą, jak gdyby nic nie dźwigały. Jak widać waga nie ma tutaj kluczowego znaczenia.
Cały problem polega na tym w jaki sposób tkanka rozłożona jest dookoła naszego kręgosłupa. Jeśli jest równomiernie rozłożona, to ciało nie musi zużywać dodatkowej energii i napinać mięśni by utrzymać się w równowadze, inaczej jest gdy tkanka tłuszczowa jest w dużej mierze z przodu ciała. Czy taka osoba będzie równie lekka i skoczna jak poprzednio opisywana osoba? Na pewno nie. Warto również zwrócić uwagę na kobiety w późnym stadium ciąży, które nosząc maleństwo mocno obciążają kręgosłup lędźwiowy przez co ostatnie tygodnie są często bardzo bolesne – tu niezmiernie ważne jest delikatne rozciąganie i masaż, który zapewni utrzymanie prawidłowej równowagi niwelując ból i zapewniając równocześnie odpowiedni przepływ krwi.
Część z moich ciężarnych pacjentek znalazła się u mnie na tyle wcześnie, że kilka spotkań wystarczyło aby wyeliminować ból. Niektórzy badacze wskazują na zależności pomiędzy wadami postawy i niepełnosprawnością u dzieci związaną przebiegiem samej ciąży. Wskazywane są tu: czas porodu (terminowy lub nie), wiek i choroby matki, używki przez nią stosowane (kofeina, nikotyna), stres matki. Odsyłam tu do literatury.
Test: Usiądź prosto na krześle (siedzenie wykluczy napięcie mięśni nóg i ewentualne ich nieprawidłowe ustawienie), pomału zacznij zwijać kręgosłup od góry do dołu jakbyś zwijał go na szpulkę, najpierw dotknij brodą do mostka a następnie idąc od góry kręg po kręgu zwijaj kręgosłup do przodu w dół tak, jakbyś chciał rękami dotknąć do podłogi. Druga osoba stojąca z boku obserwuje jak zachowuje się Twój kręgosłup, czy tworzy równomierne zaokrąglenie na całej jego długości, czy może są miejsca, gdzie jest bardziej zaokrąglony(nad ruchomy na rys. 2 odcinek piersiowy) albo płaski (sztywny na rys. 2 odcinek lędźwiowy). Prawidłowo pracujący kręgosłup powinien tworzyć równomierne zaokrąglenie (ciemny kolor).
Wracając do brzucha widzimy jak ważny jest jego kształt, ustawienie kręgosłupa lędźwiowego oraz mięśnie go otaczające. Kręgosłup jest jak maszt, do którego przyczepione są linki (mięśnie), bez tych linek nie byłby w stanie dźwigać takiego ciężaru. Kręgosłup w różnych swoich częściach ma różne mechanizmy odciążania. Większe krzywizny kręgosłupa dają większą elastyczność, ale mniej stabilności, natomiast nadmiernie wyprostowany mniej elastyczności a więcej stabilności, więc ważne by znaleźć kompromis pomiędzy tymi elementami. Do tego dochodzą też napięcia w obrębie mięśni, ich siła, możliwości rozciągania, aktywność fizyczna, uprawiany sport i to jak długo funkcjonujemy w swoim mniej lub bardziej prawidłowym ustawieniu ciała. Spójrzmy teraz na swoje zdjęcia od boku (lub po prostu stańmy bokiem do lustra) spróbujmy swoją postawę dopasować do wzorów zamieszczonych na poprzednim rys.1. Jesteśmy w stanie przypisać swoją postawę do którejś z nich? Czy może jest to trudne do określenia? Najczęściej spotykanym typem postawy jest wypchnięcie miednicy i brzucha do przodu, z cofnięciem i mocnym zaokrągleniem odcinka piersiowego kręgosłupa, wysunięciem głowy i barków do przodu (jak osoba 6 na rys. 1).
Funkcjonując długotrwale w ten sposób, siedząc godzinami w takiej pozycji pogłębiamy ten stan. Mięśnie, które znajdują się w przedniej części klatki piersiowej, przodu szyi i tylnej części potylicy zaczynają się skracać i usztywniać, robią się mniej elastyczne, natomiast mięśnie kręgosłupa piersiowego i tylnej części szyi są trwale rozciągnięte. Trudno jest wtedy wzmacniać słabe i rozciągnięte mięśnie nie robiąc nic ze skróconymi i napiętymi mięśniami po przeciwnej stronie ciała. Aby sprawdzić jak elastyczny i mobilny jest kręgosłup w zgięciu polecam wykonanie poprzedniego testu.
Wróćmy do swojego zdjęcia postawy od przodu, spróbujcie poprowadzić linię, prostopadłą od podłogi równo między stopami. Linia powinna łączyć spojenie łonowe, środek mostka i nos dzieląc ciało na dwie równe części. Wszelkie odchylenia od tej linii są nieprawidłowościami, które mogą wynikać z różnych przyczyn np. obniżony łuk stopy po jednej stronie, większy przeprost kolana, torsja miednicy, shift klatki piersiowej czy rotacje kręgosłupa. Na rys. 3 poniżej widzimy shift miednicy w lewą, obniżenie prawego talerza biodrowego, dalszy shift klatki piersiowej w lewo i wracającą szyję przechylającą się w prawo. Spróbujmy taką samą linie poprowadzić z tyłu ciała, powinna zaczynać się równo między stopami przechodzić przez szparę pośladkową, iść równo przez cały kręgosłup i kończyć na środku potylicy dzieląc ciało na dwie równe połowy. Widok z tyłu ciała potwierdza nam to co widzieliśmy z przodu ciała. Wszelkiego rodzaju urazy, wypadki, nieprawidłowe nawyki itd. będą wpływać na te zmiany. Patrząc na siebie z przodu i z tyłu będziemy widzieć czy biodra po obu stronach mają ten sam kształt, czy talia jest symetryczna, barki na tej samej wysokości, czy środek ciężkości przebiega przez właściwe punkty.
Gdy cały aparat ruchu jest w bardzo dobrej kondycji, głowa podczas chodzenia powinna pozostać nieruchomo, bez żadnych ruchów bocznych, czy ruchów góra-dół. Cała energia uderzenia pięty o podłoże powinna zostać wygłuszona i przechwycona przez cały aparat ruchu stopy, kolana, biodra i krzywizny kręgosłupa zanim dotrze do odcinka szyjnego i głowy.
W bardzo dobry sposób zostało to przedstawione na filmie National Geographic z gepardem, zwróćmy uwagę na czas w jakim ten cały bieg się odbywa i jak zachowuje się głowa w stosunku do reszty ciała tego drapieżnika (w wyszukiwarce wpisz „guepard in slow motion”). Elastyczność całego ciała i odpowiednio zbalansowana ruchomość tkanek w ciele zapobiega powstawaniu przeciążeń układu ruchu, a co za tym idzie ogranicza uszkodzenia oraz nieprawidłowe zużywanie stawów skokowych, kolanowych, czy bioder. Zmniejsza również ryzyko powstawania dyskopatii w krążkach międzykręgowych całego kręgosłupa i późniejszych problemów natury ortopedyczno-neurologicznej.
Pamiętam pacjenta z przed 3 lat który cierpiał na stały ból kręgosłupa lędźwiowego, praca na samych tkankach tego odcinak dawała ulgę o 40% a problem znów powracał po 2 dniach. Szukając przyczyny problemów podjęliśmy pracę z tylną częścią nóg (rozcięgno podeszwowe, łydka i udo) po terapii ból zmniejszył się o 95% i utrzymał przez cały tydzień. Ten przykład pokazuje jak napięcie w obrębie nóg wpływa na dolegliwości bólowe kręgosłupa. Warto zwrócić uwagę na problemy pojawiające się w wieku dziecięcym ponieważ bardzo często zmiany w obrębie nóg mogą kończyć się zmianami w kręgosłupie. Jedną z takich nieprawidłowości są m.in. skoliozy. Skolioza kręgosłupa to zmiana trójpłaszczyznowa, jej leczenie jest bardzo trudne, ale nie niemożliwe.
Na skoliozę składa się wiele zmian w ciele, zaczynając od stóp kończąc na samej głowie. Gdy prześledzimy wszystkie te czynniki po kolei, jak zostało to opisane w poprzednich artykułach będziemy mogli zobaczyć jak dużo zmian w ciele może mieć nią wpływ. W bardzo fajny i prosty sposób możemy sprawdzić rotacje w obrębie samego kręgosłupa i tu polecam wykonanie poniższego testu ze zwijaniem kręgosłupa.
Test: Usiądź prosto na krześle i zwijaj kręgosłup jak w poprzednim teście. Druga osoba stojąca z przodu lub z tyłu obserwuje co robią wały mięśniowe prostownika grzbietu po bokach Twojego kręgosłupa. Jeśli nie będzie żadnej rotacji w samym kręgosłupie to wały mięśniowe prostownika grzbietu powinny być na tej samej wysokości jak widać to na górnym rys. 4. Jeśli jednak widzisz że jedna strona jest wyżej niż druga to możemy już mówić o rotacji kręgosłupa w tym odcinku (jak na dolnym rys. 4). Bardzo często jeśli widać rotację w jednym kierunku to kompensacją będzie rotacja w przeciwną stronę powyżej lub poniżej tego odcinka, w której zaobserwowaliśmy rotację ( rys. 4 ukazuje rotację w górnym odcinku piersiowym a jej brak w dolnym piersiowym). Dlatego sprawdzamy cały kręgosłup od dołu aż po samą głowę. Patrząc na głowę w pozycji stojącej również będziemy mogli powiedzieć czy w kręgosłupie są rotacje. Nie tylko kręgosłup bierze udział w rotacjach ale również żebra które będą utrwalać zmiany, co z kolei pociąga nieprawidłowe ustawienie i odstawanie łopatek na plecach.
Podobny mechanizm występuję w przypadku dyskopatii w obrębie krążków międzykręgowych – im ciało jest dalej od linii środkowej, tym większe siły zaczynają działać na kręgosłup, tworzą się kolejne kompensacje kręgosłupa, powodując kompresję krążków międzykręgowych, trochę tak jakbyśmy zakręcali słoik. Jeśli dołożymy do tego nieprawidłowe nawyki i dźwiganie problem mamy gotowy. Dlatego też warto podejmować działania w celu zwiększenia równowagi w całym swoim ciele nie tylko w miejscu bólu.
W tej części artykułu starałem się wziąć pod uwagę tylko kręgosłup. Struktura ta jest jednak mocno powiązana oddechem z klatką piersiową, jamą brzuszną, miednicą i nogami że nie można nie wspomnieć o tych relacjach. Anatomy Trains jest mapą, która pokazuje nam te wszystkie zależności, a każdy pacjent to inna historia, inne spojrzenie, za każdym razem to coś nowego, praca w integracji strukturalnej potrafi zaskoczyć w najmniej spodziewanych momentach zarówno pacjenta jak i terapeutę J.
Jak pisze jedno z Amerykańskich Towarzystw Pulmonologicznych „Kiedy nie możesz oddychać, nic innego się nie liczy”, każdy z nas wie, że bez jedzenia można przeżyć 30 dni, bez wody 3 dni, natomiast bez oddechu zaledwie kilka minut. Ida Rolf nazywana „matką” integracji strukturalnej mawiała „zmień czyjś oddech a zmienisz całego człowieka”, naprawdę możemy potraktować to dosłownie, sam podchodziłem do tego z pewnym dystansem jednak pracując w integracji strukturalnej z pacjentami przekonałem się ile prawdy jest w jej słowach.
Oddech jest jedną z najważniejszych funkcji, na którą nie zwracamy większej uwagi, ponieważ dzieje się samoistnie. Dostosowuje się do tego co robimy, czy biegamy, odpoczywamy, towarzyszy w wybuchu radości i w stresie, jest uzewnętrznieniem naszych emocji. Oddech jest zarówno zależny jak i niezależny od naszej woli, poprzez oddech możemy wpłynąć na funkcjonowanie całego naszego organizmu. Znane są techniki oddechowe, które pozwalają uspokoić umysł i wyciszyć ciało. Niestety wyróżniamy również negatywne skutki świadomej kontroli oddechu, które bardzo często służą tłumieniu złych emocji, co prowadzi do zaburzeń funkcji oddechowych a w konsekwencji do chorób. Oddech może zostać zaburzony na skutek traumatycznego doświadczenia, przeżycia z dzieciństwa czy dorosłego życia. Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa mogą stać się elementem, który będzie blokował dojrzewanie lub przyczyniał się do nieprawidłowych wzorców ciała, doprowadzając z czasem do kompensacji i bólu. W mojej pracy spotkałem wielu pacjentów, u których „uwolnienie” oddechu odegrało kluczową rolę w przebiegu rehabilitacji.
Opis przypadku: Jedna z pacjentek trafiła do mnie z silnymi bólami i zawrotami głowy. Masaż i rehabilitacja pomagały zaledwie na kilka dni, następnie wszystkie dolegliwości wracały. Walka chorej trwała dwa lata, kobieta zrobiła szereg badań, które nie wyjaśniały sytuacji. Zrobiliśmy podstawową serię trzech spotkań w integracji strukturalnej. Podczas drugiego spotkania, pracując z oddechem 
zauważyłem że był on nienaturalny, cały czas lekko ustawiony w pozycji wdechowej, krótki i skokowy przy wydechu. W trakcie rozluźniania mięśni oddechowych i pogłębienia wydechu pacjentce zrobiło się zimno, jakby wpadła do zimnej wody. Pierwsze wspomnienie jakie przyszło jej na myśl to basen i sytuacja z dzieciństwa. Pacjentka w wieku 12 lat topiła się, ten strach i uczucie jakie doznała wtedy było dokładnie takie samo jak teraz przy pracy na oddechu, a minęło od tamtej chwili ponad 20 lat. Przez kolejne kilka dni towarzyszyło jej uczucie zimna na zmianę z uderzeniami gorąca, a po kilku kolejnych spotkaniach problem z zawrotami i bólem głowy zniknął. Oddech po takim traumatycznym doświadczeniu utkwił w pozycji wdechowej, utrzymując stałe napięcie górnej części klatki piersiowej uniemożliwiając pełną wymianę tlenu przez co zajęcia wymagające większego wysiłku również stanowiły problemem. Dziś mija już 1,5 roku od zakończenia naszej pracy i pacjentka nie zauważyła powrotu dawnych dolegliwości.
Ciało ludzkie i nasze emocje są czymś czego nie odkrywa się łatwo, jedno na drugie wpływa nieustannie, więc warto dbać o swój dobry stan psychiczny. Im mniej stresu tym lepiej dla ciała.
W 2017 roku badacze z Nowozelandzkiego Uniwersytetu w Auckland po przeprowadzonych badaniach doszli do wniosków że nawet wymuszenie prawidłowej postawy jest w stanie pozytywnie wpłynąć na samopoczucie nie tylko zdrowych ludzi, ale również tych którzy zmagają się z zaburzeniami psychicznymi takimi jak depresja. Swój eksperyment opisali w Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry”.
Test: Spróbuj sami teraz przeanalizować kilka osób ze swojego otoczenia przypomnij sobie kogoś nieśmiałego, mało pewnego siebie, wycofanego. Czy przypominasz sobie jego postawę, w jaki sposób stoi? Jak ułożona jest szyja (wysunięta w przód i schowana w ramiona), klatka piersiowa (zapadnięta do środka), barki (zaokrąglone z przodu) i ramiona (wiszące bezwładnie przy tułowiu)? Czy widzisz jak oddycha (wolny, płytki, niepewny)? Myślę że spokojnie możemy ją dopasować do osoby 3,4 i 6.z rys. 1. Teraz porównaj go do otwartej osoby, pełnej energii, pewnej siebie. Zwróć uwagę na szyję (wyciągnięta w górę wyprostowaną) barki (cofnięte), klatkę piersiową (otwarta, dobrze wyglądająca) i ramiona (silne). Czy widzisz jego 
oddech? Czy widzisz różnicę pomiędzy nimi? Sami zwróćmy na siebie uwagę jak wygląda nasza postawa, gdy mamy fantastyczny dzień, porównajmy do dnia w którym nic nam nie wychodzi, wszystko wylatuje z rąk, myślimy tylko o tym by ten dzień się skończył. Widzisz siebie wyprostowanego i energicznego zestawionego z tym bezsilnym, przygarbionym „ja”.
Niesamowite jest to jak stany emocjonalne „wylewają” się na zewnątrz ciała, urealniając się w postawie, poruszaniu się, oraz postrzeganiu siebie przez otoczenie. Część badaczy klasyfikuje stres jako jeden z czynników występowania wad rozwojowych u dzieci, szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży. Jiong Li z Dani w swoich badaniach wskazuje aż 17% wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia MPDz u matek narażonych na silny stres (śmierć bliskiej osoby, rozwód, utrata pracy). Badania przeprowadzone w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie również wskazują czynnik stresowy jako czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia MPDz.
Wróćmy teraz do powiązań w ciele. Wspomniane już wcześniej ustawienie miednicy i jamy brzusznej ma ogromny wpływ na oddech, dlatego praca mięśniowo-powięziowa w tych okolicach jest już wstępem do pracy z oddechem. Istnieje duży związek pomiędzy przeponą miedniczą czyli tym co tworzy nasz brzuch od dołu, a samym oddechem. Wykonaj prosty test.
Test: Usiądź wyprostowany na brzegu krzesła, weź głęboki wdech i wydech, powtórz to kilka razy zwracając uwagę na swobodę oddechu, następnie zaciśnij mięśnie przepony miedniczej (zwieracze) i trzymając je napięte, spróbuj znów wziąć głęboki oddech. Czy czujesz różnicę? Teraz jesteśmy w stanie jednoznacznie stwierdzić, że brak elastyczności i nadmierne napięcie mięśni przepony miedniczej ma duży wpływ na oddech. Nadmierne rozluźnienie tych mięśni może prowadzić natomiast do dolegliwości związanych z nietrzymaniem moczu, co zdecydowanie częściej dotyczy kobiet. Na szczęście problem ten został już dostrzeżony i coraz więcej terapeutów specjalizuje się w tego typu problematyce.
Test: Połóż się na plecach, ułóż dłonie w linii środkowej ciała, jedną na brzuchu drugą na dolnej części mostka. Podczas oddechu obserwuj i zapamiętaj, która ręka porusza się szybciej, a która wolniej, a może któraś nie porusza się wcale. Następnie rękę z brzucha połóż na mostku i znów obserwuj, dalej obie ręce połóż na po obu stronach klatki piersiowej pod obojczykami. Jak powinien wyglądać prawidłowy oddech? W każdym badanym miejscu na klatce piersiowej, obie ręce powinny unosić się równomiernie z wdechem i tak samo równomiernie opadać przy wydechu. Teraz sprawdzamy boki klatki piersiowej. Możemy usiąść po turecku lub na krześle, ułożyć dłonie na bokach klatki piersiowej zaczynając od samego dołu, robimy głębokie oddechy i sprawdzamy jak pracuje tutaj klatka piersiowa, następnie przesuwając ręce coraz wyżej aż pod pachy sprawdzamy kolejne części klatki piersiowej. Ważny jest również ruch kręgosłupa podczas oddechu, siedząc kładziemy jedną dłoń na brzuchu drugą na odcinku lędźwiowym z tyłu, ruch powinien odbywać się równomiernie, brzucha „w przód” z ruchem odcinka lędźwiowego „w tył.” Przesuwając dłonie coraz wyżej sprawdzamy oddech w pozostałych częściach kręgosłupa i klatki piersiowej.
W normalnych warunkach, podczas naturalnego oddechu cała klatka piersiowa i jama brzuszna powinny „otwierać” się w każdym kierunku od środka na zewnątrz, jak balon podczas pompowania. Oddech oraz chód wpływają na kręgosłup piersiowy nawadniając krążki międzykręgowe. Budowa kręgosłupa w tym odcinku i odpowiednie zamocowanie żeber pomiędzy segmentami kręgów piersiowych daje możliwości odciążające.
Możemy spróbować wykonać test który pozwoli nam określić czy nasz oddech jest prawidłowy i czy nasza klatka piersiowa otwiera się we wszystkich kierunkach prawidłowo.
Mam nadzieje, że te proste testy pomogą zrozumieć co prawidłowo działa w naszym ciele a z czym należy pracować, by służyło nam na długie lata bez bólu.
Głównym mięśniem oddechowym jest przepona, pozostałe mięśnie oddechowe pełnią funkcję wspomagające. Napięcia w obrębie przepony w różny sposób mogą dawać o sobie znać. Jednymi z objawów mogą być zgaga – spowodowana stresem, złe badania spirometryczne, ból w klatce piersiowej uniemożliwiając głęboki oddech, ból w kręgosłupie piersiowym, bóle i zawrotów głowy.
Pragnę przytoczyć ciekawy przykład ze mną samym w roli głównej. Jakiś czas temu miałem problemy ze zgagą, początkowo w żaden sposób nie wiązałem tego z przeponą, palenie w gardle pojawiało się coraz częściej i utrzymywało dość długo, przez co jadłem coraz mniej by nie czuć tego nieprzyjemnego uczucia. Zauważyłem, że zgaga pojawia się również w momencie większego napięcia i stresu co zwróciło moją uwagę w kierunku przepony. Kilka spotkań rozluźniających przeponę i tkanki okoliczne pozwoliły skutecznie pozbyć się problemu. Trzeba jednak pamiętać, że napięcie przepony nie jest jedynym czynnikiem odpowiedzialnym za problemy ze zgagą, ale jest to kierunek który w niektórych przypadkach może pomóc.
Zapadła mi również w pamięć jedna z moich pacjentek u której pracowałem z bólem w obrębie szyi. Podczas rozmowy powiedziała mi, że słabo wyszły jej badania spirometryczne, a leki na astmę, które przepisał lekarz nie pomogły więc po prostu przestała je brać. Gdy przyszedł czas na prace z klatką piersiową i oddechem, po wstaniu z leżanki pacjentka wzięła głęboki oddech i powiedziała że tak lekkiego i swobodnego oddechu już dawno nie miała.
Nie mogę ominąć przypadku osoby, która przyszła do mnie z powracającymi problemami ze stopą, dotknięcie jakiegokolwiek miejsca na ciele prowokowało ból w klatce piersiowej, który przeradzał się w ostrą odpowiedź mięśni oddechowych. Mięśnie zaciskały się tak mocno, że oddech był bardzo płytki i paraliżujący, dopiero leżenie na boku z przyciągniętymi kolanami po kilku minutach dawało ulgę. Podobne sytuacje zdarzały się w sytuacjach stresowych nawet kilka razy dziennie. Zaczęliśmy prace od klatki piersiowej, jamy brzusznej i oddechu, a w miarę ustępowania dolegliwości, mogliśmy zając się innymi częściami ciała i całą postawą. Aktualnie pacjentka nie ma już tego problemu, nawet podczas sytuacji stresowych. Teraz aktywnie bierze udział w wspinaczkach górskich, survivalach, zniknął również powracający problem ze stawem skokowym.
Klatka piersiowa znajduje się w samym centrum ciała, więc powiązana jest z wieloma strukturami, które na nią wpływają i mogą ograniczać oddech. Kończyny górne są zawieszone na klatce piersiowej i szyi tylko poprzez mięśnie, a jedynym połączeniem kostnym jest obojczyk. Dlatego napięcia w obrębie kończyn górnych może mieć duży wpływ na bóle głowy i szyi ograniczając również oddech.
Test: W pozycji stojącej zginamy rękę w łokciu i unosimy zgiętą rękę układając ją luźno na jakiejś szafce lub półce, tak aby mięśnie szyi po tej stronie były rozluźnione, robimy głęboki wdech i wydech, porównujemy z oddechem gdy ręka swobodnie wisi wzdłuż ciała.
U osób które czują różnicę w tych pozycjach należy zwrócić uwagę na okolice boku klatki piersiowej, szyi, barków i ramion podczas pracy mięśniowo-powięziowej.
Możemy na sobie przeprowadzić prosty test dla sprawdzenia na ile te mięśnie są napięte i unieruchamiają nasz oddech.
Mięśnie, które łączą obręcz barkową z klatką piersiową i szyją decydują o ustawieniu łopatek, wysunięciu lub cofnięciu barków, ich wysokości, ustawieniu kości ramiennej, przedramienia i dłoni. Spójrz na swoje zdjęcie z przodu (lub obserwuj się w lustrze) i standardowo zadajmy sobie pytania: czy jeden z barków jest niżej niż drugi (która ręka wydaje się sięgać niżej)?, czy szyja przechyla się w bok?, czy głowa podąża w tym samym kierunku co szyja? lub ucieka w przeciwną stronę (rys. 3) Popatrz na zdjęcie od boku czy szyja i głowa są wysunięte w przód od środka ciała, znajdują się bliżej mostka niż linii kręgosłupa?, czy barki są wysunięte w przód i zaokrąglone?, jak zachowuję się klatka piersiowa? Zapada się z przodu czy jest uniesiona? – odsyłam tutaj do rys. 1
Wysunięte ustawienie głowy i szyi powoduje większy wysiłek energetyczny i większe napięcie mięśni w celu ustabilizowania głowy nad tułowiem. Może to prowadzić do bólów w okolicy międzyłopatkowej, bólów szyi i głowy, czasem zawrotów głowy i zaburzeń widzenia. Głównym celem rehabilitacji jest odwrócenie tej sytuacji, czyli rozluźnienie przedniej części szyi i klatki piersiowej, by dać swobodę tkankom i mięśniom z tyłu oraz pozwolić głowie i szyi wrócić na swoje miejsce. Ból pojawiający się z tyłu spowodowany jest ciągłą walką tych mięśni o przetrwanie.
Oczywiście należy pamiętać, że ciało ludzkie jest trójwymiarową bryłą, natomiast w artykule przedstawiono jedynie część tego co możemy odczytać z postawy. Przedstawienie wszystkich możliwych ustawień ciała, z jakimi możemy mieć do czynienia jest bardzo trudne.
Niemożliwe jest znalezienie dwóch tak samo ułożonych w przestrzeni ciał, każde ciało w inny sposób próbuje radzić sobie ze zmianami zewnętrznymi (środowiskiem) i wewnętrznymi (napięcia mięśniowe) mimo, że na pierwszy rzut oka mogą wyglądać podobnie. Nie zagłębiamy się tutaj również w żadne choroby i schorzenia tkanek (kości, mięśni itd.), czy indywidualne zmiany w strukturach kostnych, które mogły mieć miejsce w wieku dziecięcym/młodzieńczym czy w dorosłym życiu. To, co robimy z postawą robimy na bazie indywidualnego kośćca pracując z tkanką mięśniowo-powięziową, starając się doprowadzić ją do jak najlepszej możliwej równowagi a co za tym idzie eliminacji bólu.
Mam nadzieje, że powyższy artykuł pomoże zrozumieć własne ciało i wiedzieć, na co należy zwracać uwagę nie tylko u siebie, ale i u swoich bliskich. Wszelkie negatywne zmiany, które zachodzą w ciele mają swoje konsekwencje długoterminowe, ważne by mieć świadomość, że można ten proces odwrócić/spowolnić, a na pewno dać możliwość lepszego swobodniejszego funkcjonowania ciała na co dzień.
Dla pogłębienie wiedzy odsyłam oczywiście do pozycji książkowych, z których korzystałem. Zachęcam również do śledzenia strony na facebooku na której będę się starał zamieszczać artykuły z pracy indywidualnej z pacjentami by pokazać jakiej ewolucji ulegli.
Wnioski:
