Badanie kolan. Sprawdź czy Twoja postawa ciała jest prawidłowa
Badanie kolan
Nieprawidłowe ustawienie kolan doprowadza z czasem do mikrourazów, które dzieją się często poza naszą świadomością. Dopiero, gdy mikrouszkodzenia osiągną krytyczny moment zaczyna się ból. Mikrourazy powstają w wyniku funkcjonowania kolan w nieprawidłowym ustawieniu np. w przeproście, koślawości lub szpotawości.
Mięśnie, które oplatają staw kolanowy poza tym, że mogą ustawiać kolana w sposób jaki wyżej opisałem mogą również być odpowiedzialne za rotacyjne ustawienie podudzia względem uda. Powoduje to, że powierzchnie stawowe nie przylegają idealnie do siebie, z czasem powodując chondromalację (rozmiękanie chrząstki stawowej) stawów kolanowych.
By sprawdzić czy nasze kolana funkcjonują prawidłowo, czy może zrotowane w osi udo-podudzie możemy przeprowadzić poniższy test.
Badanie kolan
Rys. 4. Trójkąt rzepki.
Patrząc na zdjęcie z przodu obserwujemy rzepki i zarys całych nóg, oceniamy wzrokowo jaka jest odległość pomiędzy kolanami, porównujemy ją do odległości pomiędzy kostkami przyśrodkowymi stopy, maksymalna różnica może mieć 4-5 cm. Jeśli odległość pomiędzy kostkami stóp wynosi więcej niż 4-5 cm mówimy wtedy o koślawości kolan (rys. 5 po prawej), jeśli odległość miedzy kolanami przekracza 4-5 cm mówimy o ich szpotawości (rys. 5 po lewej).
Test: Przy wyprostowanym kolanie układamy dwa palce jednej ręki po bokach rzepki a palec drugiej ręki układamy na wyniosłości pod rzepką (guzowatość piszczeli). Palce tak ustawione powinny tworzyć nam trójkąt równoramienny ze szczytem na guzowatości (rys. 4). Najczęściej jednak guzowatość ustawia się bliżej zewnętrznej krawędzi rzepki. Częstym efektem takiego ustawienia jest boczne przyparcie rzepki i ból.
Rys. 5. Szpotawe ustawienie kolan po lewej i koślawe ustawienie kolan po prawej.
Patrząc na zdjęcie postawy od boku spróbujmy poprowadzić linię od stawu biodrowego aż do kostki bocznej stopy. Zastanówmy się, czy środek kolana pozostaje w linii prostej jak zostało to przedstawione na rys. 6 (po lewej), czy może połączenie tych punktów nie daje linii prostej, a tworzy dwie osobne linie jak widać to na rys. 6 (po prawej).
Częstą nieprawidłowością jest kolano uciekające ku tyłowi w stosunku do tej linii, mówimy wtedy o przeprostach kolan. Przedstawione tutaj zdjęcia pochodzą z jednej takiej sesji. Na pierwszy rzut oka widać, że obydwie nogi ustawiają się inaczej, co będzie pociągało asymetrię ciała powyżej kolan. Niezmiernie ważnie jest tutaj zwrócenie uwagi na to, czy koślawość kolana współistnieje z rotacją wewnętrzną rzepki i uda, oraz z przeprostem w stawach kolanowych.
Z własnej praktyki wiem że bardzo często koślawość którą widzimy u pacjenta nie wynika z nieprawidłowo rozwijającego się układu kostnego (koślawości strukturalnej), ale z pozostałych zmiennych, czyli rotacji wewnętrznej uda i przeprostu w kolanie (mówimy wtedy o koślawości funkcjonalnej). Przy takim ustawieniu dochodzi do dużego przeciążenia kręgosłupa i bólu. Funkcjonalną koślawość kolan można z powodzeniem rehabilitować.
Rys. 6. Punkty orientacyjne kończyny dolnej w jednej linii po lewej stronie, przeprost kolana po prawej.
Pamiętamy by oceniać zawsze obie strony ciała, bowiem każda z nich może ustawiać się inaczej, jak powyżej na rys. 6.
Kolejnym elementem oceny jest rotacja. Stoimy swobodnie, przodem do lustra ze stawami skokowymi w linii bioder (lub patrzymy na wykonane wcześniej zdjęcie). Obserwujemy jak ustawia się rzepka w jednym i w drugim stawie kolanowym, czy skierowana jest prosto na swoje odbicie w lustrze czy może odchyla się delikatnie na zewnątrz lub do wewnątrz. Każde kolano powinniśmy rozpatrywać osobno. Prawidłowo ustawiony staw kolanowy powinien poprzez rzepkę „patrzeć” na wprost (środkowe zdjęcie, rys. 7). Jeśli zachowuję się inaczej, może to oznaczać, że kolana są nieprawidłowo ustawione, a co za tym idzie również nieprawidłowo obciążone.
Rys. 7. Rotacja kolan, do środka/neutralne ustawienie/rotacja zewnętrzna.
Kilka lub kilkanaście lat takiego funkcjonowania kolan może doprowadzić do przeciążeń tych struktur i powstania uszkodzenia. Nieprawidłowe ustawienia kolan i stawów biodrowych będą prowadziły również do powstania wspomnianego już wcześniej palucha koślawego (hallux valgus).
Nieprawidłowe ustawienie kolan nie musi być bezpośrednio związane z samym kolanem, ale może wynikać z pozycji miednicy, stawów biodrowych lub stóp. Często zdarzają się przypadki, kiedy po pracy ze stopą i piętą, kolano z dużego przeprostu wraca do prawidłowego ustawienia.
Ciekawym sposobem dla sprawdzenia, jak kręgosłup współpracuje z naszymi nogami jest poniższy test.
Gdy postawa ciała jest w dużej nierównowadze, czasami utrzymywanej przez lata, aby uzyskać pozytywne efekty w dolnej części ciała, konieczne jest rozluźnienie górnej. To pokazuje jak poszczególne element postawy są ze sobą ściśle powiązane.
Test: Stań swobodnie z lekko rozstawionymi stopami, spróbuj obciążać przyśrodkowy łuk stopy a następnie zewnętrzną jej krawędź. Zamknij oczy by lepiej się na tym skupić. Powtórz to kilka razy i zacznij obserwować co dzieje się z ciałem, jak zachowują się kolana gdy obciążasz przyśrodkową część stóp a innym razem zewnętrzną. Następnie spróbuj ocenić co robią stawy biodrowe podczas tych ruchów, czy czujesz w którą stronę są pociągane? Zwróć uwagę na kręgosłup lędźwiowy jak się zachowuje? Czy czujesz jak porusza się raz do przodu raz do tyłu przy naprzemiennym obciążaniu stopy?
Aby poprawić całą postawę nie wystarczy rozluźnić nieprawidłowo ułożone odcinki, ale trzeba skupić się na każdym elemencie postawy ciała. Na szczęście nie jest to praca trwająca bardzo długo. Pierwsze efekty możemy uzyskać już po 3 wstępnych sesjach Integracji Strukturalnej, a kolejne 12 spotkań to praca na coraz głębszych strukturach. Pozwala to wyeliminować znaczną część nieprawidłowości w postawie ciała co skutkuje zanikiem bólu i prewencją przed jego nawrotem w przyszłości.
Pamiętajmy jednak, ze nasz organizm cały czas narażony jest na oddziaływanie czynników zewnętrznych powodujących zmiany w mięśniach, a co za tym idzie relacjach miedzy kośćmi. Należy pamiętać, że stare przyzwyczajenia, nawyki, urazy czy przeciążenia powodują niekorzystne zmiany.
Uwolnione struktury będą bardziej mobilne i będą miały możliwość lepszej pracy przeciwdziałając grawitacji. Aby jednak utrzymać prawidłową postawę ciała należy zadbać o wyeliminowanie z zachowań praktykowanych codziennie, czynników, które mogą ponownie wprowadzać nas w nieprawidłowy wzorzec. W tym celu niezwykle ważne są indywidualnie dobrane ćwiczenia. Polecanym kierunkiem są tutaj zajęcia z „Zogi”.
Zoga jest formą jogi, nowoczesnym spojrzeniem na tematykę integracji strukturalnej od strony ruchowej, stanowi wspaniały element pracy z własną postawą oraz element uzupełniający integracje strukturalną w koncepcji Anatomy Trains
(w kolejnym artykule postaram się rozwinąć temat Zogi)
