Aseptyczne zapalenie guzowatości kości piszczelowej to choroba z grupy jałowych martwic znana również jako choroba Osgood-Schlattera. Najczęściej dotyka bardzo ruchliwych chłopców, pomiędzy 10 a 14 rokiem życia. Zmiana chorobowa może być jednostronna lub obustronna. Choroba ta powstaje podczas intensywnego wysiłku fizycznego, w momencie wykonania ruchu, który polega na gwałtownym wyprostowaniu kolana z pozycji znacznego jego zgięcia. W czasie wyprostu kolana poprzez więzadło rzepki dochodzi do ucisku na guzowatość kości piszczelowej.
W okresie wzrostu dziecięcego, kość piszczelowa jest bowiem znacznie bardziej podatna na różnego rodzaju urazy i uszkodzenia. Przeciążenia, które powtarzają się wielokrotnie powodują, że niezamknięta chrząstka wzrostowa oddziela się od guzowatości piszczeli. Może dojść do powstania uszkodzenia, które nawet przez okres dwóch lat będzie dawało dolegliwości bólowe. Odpowiednie leczenie pozwala na całkowite wyleczenie schorzenia. Pacjent, który zgłasza dolegliwości bólowe w górnej części podudzia nieco poniżej rzepki, a jest aktywny fizycznie, możliwie boryka się właśnie z tym schorzeniem.
Dolegliwości bólowe mogą nasilać się podczas aktywności fizycznej różnego rodzaju, a ponadto nawet przy bezpośrednim ucisku kolana. W okolicy guzowatości piszczeli może pojawiać się zgrubienie, zaczerwienie oraz ocieplenie. Zgrubienie pojawia się ze względu na występowanie stanu zapalnego. Pojawia się obrzęk oraz bolesność w badaniu fizykalnym. Dyskomfort spowodowany dolegliwościami bólowymi pojawia się tylko podczas czynnych ruchów w kolanie, natomiast podczas spoczynku nie są one odczuwane. Jest to bardzo charakterystyczny objaw dla tego schorzenia. Jeśli dolegliwości utrzymują się przez dłuższy czas i nie są leczone, może dojść do osłabienia siły mięśniowej mięśnia czworogłowego uda.
Badanie wykonuje się nie tylko w celu zdiagnozowania choroby, ale i wykluczenia innych współistniejących patologii, które mogłyby dawać objawy dolegliwości bólowych a także, które mogłyby wskazywać na uszkodzenia innego rodzaju. W celu dokładnego zdiagnozowania wykonuje się zdjęcie rentgenowskie w projekcji bocznej. W pierwszym etapie choroby, w fazie ostrej dochodzi do obrzęku więzadła rzepki oraz tkanek miękkich. Z czasem dochodzi do zatarcia struktury beleczek kostnych w obrębie guzowatości piszczelowej. Może również postępować proces sklerotyzacji oraz dochodzi do rozpadu na drobne fragmenty guzowatości kości piszczelowej. Oddzielające się fragmenty charakteryzują się ostrym obrysem.
Najważniejsze na etapie leczenia zachowawczego jest ograniczenie aktywności fizycznej, która wpływa na podrażnienie guzowatości kości piszczelowej. Należy przede wszystkim unikać zgięcia w stawie kolanowym oraz wszelkiego rodzaju ruchów, które nasilają dolegliwości bólowe. Aby ograniczyć zginanie można zastosować specjalne, podłużne paski przylepca, które przytwierdza się do przedniej powierzchni kolana bądź też za pomocą okrężnej opaski elastycznej. Łatwo może dojść do postępującego zaniku mięśnia czworogłowego uda, w związku z czym takie rozwiązanie nie powinno być stosowane dłużej niż 2-3 tygodnie. W przypadku gdy dolegliwości bólowe są znaczne, stosuje się także unieruchomienie poprzez gips lub specjalny aparat ortopedyczny.
Rehabilitacja polega także na okładach z lodu, odpowiednich ćwiczeniach fizjoterapeutycznych oraz stosuje się środki farmakologiczne, na przykład niesteroidowe leki przeciwzapalne, które nie tylko zmniejszają ból ale też przyspieszają proces gojenia. Leczenie operacyjne stosuje się bardzo rzadko. Najczęściej jeśli dochodzi do konieczności wyłyżeczkowania rozmiękłego ogniska, usunięcia martwiaka kostnego, który się nie goi oraz w przypadku konieczności wycięcia zapalnie zmienionej kaletki śluzowej spod więzadła rzepki. Po zabiegach bardzo szybko dochodzi do ustąpienia ostrych objawów bólowych oraz proces gojenia zostaje zdecydowanie przyspieszony. Rehabilitacja wymaga więcej czasu, ale przynosi oczekiwane efekty, pozwalając na powrót do pełnej aktywności fizycznej i sportowej.
