Zespół mięśnia gruszkowatego – na czym polega, przyczyny, objawy

Zespół mięśnia gruszkowatego (piriformis syndrome) charakteryzuje się kłującym, niekiedy promieniującym wzdłuż nogi bólem. Wynika to z ucisku mięśnia na nerw kulszowy, co stanowi przyczynę rwy kulszowej. Przyczyną zespołu mięśnia gruszkowatego jest jego przeciążenie, nieprawidłowa postawa ciała lub nieprawidłowe funkcjonowanie stawów biodrowo-krzyżowych. Na szczęście obecne metody fizjoterapeutyczne pozwalają wyleczyć syndrom mięśnia gruszkowatego i uwolnić pacjenta od nieprzyjemnych dolegliwości. Na czym więc polega fizjoterapia?

Mięsień gruszkowaty – gdzie się znajduje?

Mięsień gruszkowaty to niewielki, podłużny mięsień, który należy do mięśni głębokich pośladka. Znajduje się pod mięśniem pośladkowym większym, rozpościerając się od kości krzyżowej do krętarza większego kości udowej. Aby go wyczuć, potrzebna jest głęboka palpacja (badanie za pomocą dotyku), przy czym najłatwiej znaleźć go u osób szczupłych.

Mięsień gruszkowaty w największym stopniu odpowiada za rotację zewnętrzną w stawie biodrowym. Najmniejszy udział ma w prostowaniu i odwodzeniu kończyny dolnej. Warto również wspomnieć o jego bardzo ważnej funkcji, czyli stabilizacji obręczy miedniczej.

Zespół mięśnia gruszkowatego – co to jest?

Zespół mięśnia gruszkowatego nie jest chorobą ani schorzeniem, a zespołem objawów, które są podobne do występujących w rwie kulszowej. Wszystko przez prawie identyczny rodzaj bólu, który jest rwący i promieniujący wzdłuż kończyny dolnej. Zespół mięśnia gruszkowatego nie jest tym samym co rwa kulszowa, ponieważ stanowi wyłącznie przyczynę ischialgii. Logicznym powodem tej sytuacji jest położenie tego mięśnia w bliskim sąsiedztwie nerwu kulszowego. Nerw biegnie tuż pod ,,gruszką” lub niekiedy nawet przez nią przechodzi.

  Dlaczego rwa kulszowa nie przechodzi?

W zespole mięśnia gruszkowatego obserwujemy podwyższone napięcie, przeciążenie i stan zapalny. Patologiczne zmiany wpływają niekorzystnie na funkcjonowanie nerwu kulszowego, który zostaje uciskany przez napięty i skrócony mięsień. W efekcie pojawiają się dolegliwości bólowe.

Piriformis syndrome – przyczyny

Jedną z częstszych przyczyn piriformis syndrome jest przeciążenie mięśnia gruszkowatego. Powodują go nie tylko treningi siłowe, ale również praca zawodowa związana np. z wielogodzinnym siedzeniem na krześle. Sytuacje te prowadzą do przykurczu mięśnia, a także wytworzenia punktów spustowych, czyli miejsc na przebiegu mięśnia o zwiększonej bolesności. Z tego powodu tak ważny jest stretching mięśnia gruszkowatego, czyli rozciąganie. Do innych przyczyn zespołu mięśnia gruszkowatego zaliczamy:

  • wady postawy,
  • nieprawidłowe funkcjonowanie stawów krzyżowo-biodrowych,
  • nieprawidłowy wzorzec chodu,
  • wadliwe ustawienie miednicy,
  • urazy, np. w obrębie stopy, które wpływają na pracę struktur położonych wyżej,

Mięsień gruszkowaty – objawy zespołu bólowego

Pierwszym, charakterystycznym objawem w zespole bólowym mięśnia gruszkowatego jest ból. Najczęściej pacjenci opisują go jako kłujący, rwący i przemieszczający się w dół pośladka i nogi. Może rozpoczynać się już w dolnym odcinku kręgosłupa i dochodzić nawet do łydki. Nasila się podczas ruchów, za które odpowiada mięsień gruszkowaty, a więc rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym i pochylenia tułowia do przodu. Bólowi towarzyszą:

  • drętwienie i mrowienie pośladka, najczęściej po dłuższym siedzeniu,
  • ograniczenie ruchomości w biodrze,
  • tkliwość w okolicy mięśnia gruszkowatego,
  • w niektórych przypadkach zwiększenie ucieplenia skóry w obrębie mięśni pośladkowych,
  • trudność w uniesieniu wyprostowanej nogi.

Diagnostyka w zespole bólowym ,,gruszki”

Diagnostyka syndromu mięśnia gruszkowatego przebiega dość sprawnie, a sam zespół bólowy jest względnie prosty do stwierdzenia. Podstawą jest dokładnie przeprowadzony wywiad, skupiający się na charakterystyce i lokalizacji bólu. Obowiązkowym etapem jest badanie postawy ciała w obrębie kręgosłupa, miednicy i kończyn dolnych. Jakiekolwiek odchylenia od normy mogą być informacją, że dane mięśnie łatwiej ulegają przeciążeniom, co prowadzi do rozwoju zespołu bólowego mięśnia gruszkowatego.

  Czy Przepuklina krążka międzykręgowego kręgosłupa może się wchłonąć...?

Fizjoterapeuta przeprowadza również testy oporowe mięśnia gruszkowatego. Badają one nie tylko jego siłę, ale również prowokują ból, który sygnalizuje o podwyższonym napięciu i stanie zapalnym. Nie można również zapomnieć o palpacji, aby wyczuć podwyższony tonus i ewentualne zgrubienia mięśnia.

W związku z tym, że zespół bólowy mięśnia gruszkowatego łatwo pomylić z rwą kulszową, niezbędne są testy diagnostyczne. Jednym z nich jest:

  • Objaw Bonneta – test, który ma z zadanie potwierdzić lub wykluczyć ucisk mięśnia gruszkowatego na nerw kulszowy. Pacjent kładzie się na plecach, a fizjoterapeuta prowadzi kończynę dolną do przywiedzenia i rotacji wewnętrznej. Dodatkowo zginą ją w 2 stawach:  biodrowym i kolanowym. Jeśli podczas tego ruchu wystąpi ból, jest to informacja o ucisku nerwu kulszowego przez mięsień.

Zespół mięśnia gruszkowatego – leczenie u fizjoterapeuty. Na czym polega?

Ból mięśnia gruszkowatego związany z podwyższonym napięciem, a nawet przykurczem wymaga m.in. terapii manualnej. Polega ona na rozluźnieniu mięśnia za pomocą takich metod jak masaż tkanek głębokich, terapia punktów spustów czy rozluźnianie mięśniowo-powięziowe. Oprócz tego fizjoterapeuta przeprowadza poizometryczną relaksację mięśnia, czyli jego rozluźnianie prowadzące do rozciągnięcia oraz przywrócenia prawidłowej długości i elastyczności tkanek.

Konieczne mogą również okazać się specjalne ćwiczenia rozluźniające i wzmacniające, a także ćwiczenia nakierowane na poprawę postawy ciała (jeśli przyczyną bólu mięśnia gruszkowatego są wady postawy). Oprócz tego warto skorzystać uzupełniająco z zabiegów fizykoterapeutycznych w postaci laseroterapii HILT, elektroterapii i ultradźwięków.

Pacjent zawsze dostaje od fizjoterapeuty indywidualne zalecenia, często również zestaw rozpisanych ćwiczeń, które może, a nawet powinien wykonywać samodzielnie w domu. Co ważne, autoterapia jest niezwykle istotna nawet jeśli ból ustąpi. Wówczas działamy zapobiegawczo, aby nie doprowadzić do kolejnych incydentów bólowych.

Zobacz również:

  Rehabilitacja po złamaniu nogi. Przyczyny i objawy złamania
Leave a reply